بایگانی دسته ی بیماری های مغز و اعصاب اطفال

هیدروسفالی در کودکان

بیماری هیدروسفالی برگرفته از ترکیب دو کلمه هیدرو”آب” و سفالی”سر” می باشد، زیرا به دلیل تجمع غیر طبیعی مایع مغزي-نخاعي در بطنهاي مغزي به وجود می آید و در این مواقع گفته می شود مغز آب آورده است. اگر هيدروسفالي كودك را به موقع تشخیص ندهيم و درمان صورت نگيرد،بر اثر اعمال فشار مضاعف بر مغز در حال رشد،آسيب جبران ناپذيري وارد ميشود.
مقدمه
در مغز انسان به طور طبيعي از بدو تولد ،حفره هايي وجود دارد كه شامل بطن هاي طرفي،بطن سوم و بطن چهارم مي باشد. اين بطنها توسط مجراي سيلويوس و همچنين سوراخهاي مونرو ،لوشكا و ماژندي (كه وسعتشان در حد ٢تا٣ ميليمتر است) به يكديگر متصلند و مايع مغزي نخاعي(CSF) در آنها جریان دارد .مايع مغزي نخاعي روزانه به ميزان تقريبي٧٠٠-٦٠٠سانتيمتر مكعب از شبكه كوروييد داخل بطن طرفي توليد ميشود و پس از عبور از ساير بطنها و مجاري سرانجام به فضاي ساب آراكنوييد (زير عنكبوتيه)مي رسد و قسمت عمده آن برداشت ميشود و حجم ثابت ١٥٠ سانتيمتر مكعب باقي مي ماند. اين مايع حياتي ازمغز ونخاع در برابر ضربه حفاظت می نماید،مواد مغذي را به بافت عصبي ميرساند ، مواد زايد را برمي دارد و از همه مهمتر فشار داخل مغز و نخاع راتنظيم مي نمايد.اگر کانال هایی که CSF در آن جریان دارد به هر دلیلی مسدود گردد يا هماهنگی و تعادل بین میزان جذب و تولید آن از بین برود،مايع مذكور تجمع يافته و بطن ها متورم می گردند .با افزايش سايز بطنها به بافت عصبي دور آنها فشار وارد می شود وسبب تخريب و آتروفي مغز ميگردد.

هیدروسفالی در کودکان

نشانه های بیماری هیدروسفالی

هیدروسفالی در هر سنی ممكنست روي دهد و البته دلیل بروز هیدروسفالی در مغز جنین با هیدروسفالی در نوزادن متفاوت است.همچنین بروز هیدروسفالی در افراد مسن دلایل خاص خود را دارا می باشد.

نشانه‌های هیدروسفالی در نوزادان

• تشنج
• تهوع و استفراغ
• بی قراری
• گریه شديد
• بزرگی جمجمه
• ملاج های بزرگ و برآمده
* خواب آلودگي
• عدم توانایی مكيدن
• كم اشتهایی
• اختلال رشد
• ثابت ماندن چشم‌ها به پایین (sunset eye)
نشانه‌های هیدروسفالی در کودکان
• افزایش غیر طبیعی حجم سر (تا دوسالگي كه درزهاي جمجمه قابل باز شدن هستند سر بزرگ ميشود. پس از آن دور سر ممكنست خيلي بزرگ نشود اما مغز براثر فشار مزمن و فزاينده تحليل ميرود).
• تغییر فرم صورت
• بد شدن خلق و خو
• دو بینی و تاری دید
• سردردشديد و مكرر
• کاهش رشد
• بروز اسپاسم درعضلات
• اختلال تعادل

انواع هيدروسفالي

هيدروسفالي در كودكان به دو دسته كلي تقسيم ميشود:
١-انسدادي:در اين بيماري تجمع زيادي مايع مغزي-نخاعي به علت بروز انسداد در مسير گردش آن است(تومور، عدم تشكيل مجراهاي ارتباطي ،چرك غليظ).
٢- غير انسدادي :در اين بيماري تجمع زيادي مايع مغزي -نخاعي ناشي از عدم كاركرد صحيح پرزهاي جمع آوري كننده در فضاي ساب آراكنوييد است (التهاب ، لوكمي ،عفونت).
علل اصلی بروز هیدروسفالی در کودکان
هیدروسفالی در جنین می تواند به دلیل اختلال در تشكيل ساختار طبيعي مغز و نخاع، بطنها و مجاري سيستم عصبي مركزي ناشي از بيماريهاي ژنتيكي -ارثي ويا عفونت هاي بارداري مانند توكسوپلاسموز بروز نمايد.
این عارضه در کودکان به علت عفونتهاي مغزي مانند مننژيت چركي(پنوموكوكي)،لوكمي و ساير تومورها ،ضربه سر و خونريزي ها به خصوص در افراد با سابقه نارسي يا كم وزني روي ميدهد.

تشخيص هيدروسفالي

معمولا بيشتر بيماران مبتلا به فرم جنيني هيدروسفالي ،درطي سونوگرافي هاي دوره اي بارداري تشخيص داده ميشوند. ممكنست پس از تولد كودك به علت رشد سريع دور سر و بزرگي غيرطبيعي آن(ماكروسفالي)به فوق تخصص مغز و اعصاب ارجاع گردند.تشخيص قطعي پس از رويت سي تي اسكن مغز صورت مي گيرد. در صورتيكه نياز به جراحي وجود داشته باشد بيماربه جراح مغز ارجاع ميگردد.

روش های درمان هیدروسفالی کودکان

زمانی که پزشک اعصاب تشخیص دهد هيدروسفالي انسدادي است، يعني انسداد مجاري و منافذ عبور مايع مغزي به علت وجود يك ضايعه فضاگير مانند تومور مغزی باشد،جراح مغز تومور یا هر عامل مسدود كننده را از بین می برد.
به منظور انتقال مايع اضافي به بيرون از سيستم عصبي مركزي،شنت گذاشته ميشود. شنت شامل يك لوله با خاصيت ارتجاع پذيري خوب و يك تنظيم كننده فشار ميباشد. يك سر شنت در داخل بطن مغزي و سر ديگر آن از زير پوست سرو گردن به ناحيه شكم برده ميشود و در پريتوئن جاسازي ميگردد تا مايع اضافي از مغز به روده درناژ شود و فشار مغزي متعادل گردد. بهبود كاركرد مغز پس از جراحي و يا شنت گذاري بستگي به سن بيمار، تشخيص زودهنگام بيماري ، عامل ايجادكننده بيماري و مهارت جراح دارد. توانبخشي پس از جراحي براي بهبود حركات، تغذيه مناسب و معاينه دوره اي اعصاب براي بيمار به منظور ارزيابي كاركرد شنت الزامي است.
چنانچه كودك دچار عفونت شنت شود كه اين امر به صورت تب،بي قراري، اختلال تغذيه و توقف رشد و در سنين بالاتر با تب و سردرد بروز مي كند، مراجعه به پزشك مغز و اعصاب ضرورت مي يابد.

خلاصه

بیماری هیدروسفالی به علت تجمع غير طبيعي مايع مغزي نخاعي در بطنهاي مغزي ايجاد ميشود. اگر اين بيماري به موقع تشخیص داده شود و تحت درمان صحیح قرار گیرد، بیمار کاملا بهبود یافته و می تواند به زندگی عادی و طبیعی خود برگردد.

با تشکر فراوان از سایت دکتر لادن افشار خاص متخصص بیماری های مغز و اعصاب در کودکان

سکته مغزی در کودکان

احتمال ابتلا به سکته مغزی در گروههاي سنی مختلف يعني نوزادي، كودكي و بزرگسالي وجود دارد اما علل سکته مغزی در كودكان با بزرگسالان متفاوت است. ميزان سكته ٢٥ مورد در هر صدهزار نوزاد و ١٢ مورد در هر صد هزاركودك با سن كمتر از ١٨ سال مي باشد.

سکته-مغزی-در-کودکان

علل اصلی بروز سکته مغزی در کودکان

سكته مغزي در بالغين بيشتر به دليل فشار خون بالا،سفت شدن ديواره عروق و نامنظمي ريتم قلب روي مي دهد. اين بيماري در كودكان ممكن است به انواع كلي شرياني -وريدي و يا هموراژيك-انسدادي تقسيم گردد. اما ذكر بعضي از علل شايعتر آن به شرح زير مي باشد:
• بیماری‌های عروقی(مانند واسكوليتها)
• بیماری های التهابی وعفونی(سپسيس ،مننژيت، انسفاليت ، عفونت سينوسهاي وريدي مغز و ايجاد لخته )
• اختلالات انعقادي (مانند لخته شدن خون بصورت غیرطبیعی ويا خونريزي)
• بیماریهاي قلبی مادرزادی (بويژه سيانوز دهنده ها)
• ضربه به سرو گردن كه به پاره شدن عروق و خونریزی مغزي بيانجامد.
• کم‌خونی مادرزادی داسی شکل(با كمبود اكسيژن ،گلبول قرمز داسي شكل ميشود و رگ را مي بندد)
• سابقه سقط مكرر در مادر(به علت وجود آنتي بادي ضد انعقاد)
• فشارخون بالای مادر درزمان بارداري
• بیماریها تاکایاسو ،تالاسمي، كاوازاكي و مويا مويا
•تومور هاي مغزي
•مصرف داروهاي ضد انعقاد

علائم باليني

شايع ترين علائمي كه در كودك و نوجوان مبتلا به سكته مغزي ديده مي شود عبارت است از شروع ناگهاني احساس ضعف ، گز گز در صورت ،دست ،و يا بدن، اختلال در راه رفتن به علت عدم تعادل و يا فلج نيمه بدن.
ساير علائم عبارتند از سردرد،تهوع و استفراغ،تشنج،اختلال بينايي، اختلال تكلم و اختلال بلع.

اقدامات تشخيصي

بهترين روش تشخيصي ضايعه مغزي در سكته،ام ار اي(MRI)
مي باشد. انواع MRI به فرمهاي ساده،با ماده حاجب،همراه با آنژيوگرافي (MRA)،همراه با انتشار (DWI)انجام مي گيرد.
-در مواردي كه امكان انجام MRI نيست ميتوان ازسي تي اسكن مغز كمك گرفت.
-درصورتيكه سابقه مشكلات قلبي وجود داشته باشد انجام اكوكارديوگرافي، نوار قلب(ECG)
ضرورت مي يابد.
-در موارد مشكوك به تشنج،نوار مغز(EEG) انجام مي شود.
-اگر اختلالات انعقادي مطرح باشد ،پانل مربوط به فاكتورهاي انعقادي درخواست مي شود.

روش های پیشگیری از سکته مغزی در کودکان

• شرح حال و معاينه دقيق كودك(ممكنستشرح حال نشان دهنده مشکل جدی قبل از بارداری و حين آن باشد. )
• کنترل و درمان بیماری های قلبی -عروقي، فشار خون و بررسي مصرف داروها قبل و حين بارداری مادر
• کنترل دیابت مادر
• عدم استعمال دخانیات و الكل در بارداري
• مراقبت جهت ضربه نخوردن به شکم مادر در زمان بارداری
• رعایت بهداشت جسمي و رواني مادر
•توجه به علائم باليني بيماريهاي انعقادي(خونريزي غير طبيعي از مخاطها،لكه هاي كوچك و بزرگ كيودي روي بدن و….)
•توجه به سابقه بيماريهاي قلبي بويژه سيانوز دهنده و آريتميها
•جدي گرفتن هر بيماري تبدار طول كشيده

اقدامات درماني

_در هركودك با علائم عصبي ناگهاني به صورت اختلال در حس و يا حركت دست وپا و يا نيمه بدن، تشنج ،سردرد شديد فورا به اورژانس كودكان مراجعه و با پزشك مغز و اعصاب کودکان مشاوره حاصل شود.
•ارسال نمونه خون براي آزمايشات
•كنترل كم آبي و درمان عفونتها
•انجام مشاوره هاي مغز و اعصاب، خون و قلب
•تجويز داروهاي ضد انعقاد در كودكان مجاز نيست مگر در موارد بسيارخاص

خلاصه

سكته مغزي در دوره نوزادي و كودكي نيز ممكن است روي دهد. در هر كودك با بروز ناگهاني علائم عصبي به ويژه در آنهايي كه سابقه بيماري قلبي و يا انعقادي دارند، بايد به سكته مغزي مشكوك شد. براي متوقف كردن روند بيماري و پيشگيري از عوارض عصبي بعدي بايد فورا به پزشك مغز و اعصاب کودکان مراجعه شود تا بررسي ها انجام و درمان آغاز گردد.

‎اختلالات طیف اوتیسم

‎بیماری اوتیسم یک بیماری واحد نیست بلکه طیفی از اختلالات را شامل می شود که مرتبط با تکامل گفتار و ارتباط اجتماعی است. در ادامه به توضیح کامل این بیماری پرداخته شده است .

‎اوتیسم

‎این بیماری در مراحل اولیه تکامل کودک ظاهر می گردد و مهمترین مشکل، اختلال و کاهش ظرفیت در ارتباط اجتماعی و کارکرد فردی است .اين بيماري جزء دسته اختلالات هوشی نمی باشد بلکه این دو اختلالاتی جداگانه هستند که با یکدیگر همراهی دارند.

‎علائم اوتیسم

‎معمولا علائم آن قبل از سن 18 ماهگی ظاهر می گردد و عمدتا به صورت  حالت غیر طبیعی بدن و چهره ، تُن صدای غیر عادی ، پرهیز از تماس چشمی ، اختلالات رفتاری ، مشکلات تکلم و درک مطلب ، تاخیر در یادگیری مفاهيم و رفتار اجتماعی نامناسب نمود پیدا می کند .
‎توجه و علاقه کودک محدود است و به اشیاء دوار، توجه بیشتری نشان داده می شود و واکنش کم یا زیاد به محرکات حسی (درد، حرکات، صدا، بو، نور ) نیز از دیگر مشکلات این کودکان است.

‎راه های تشخیص اختلالات اوتیسم

‎معمولا کودکان مبتلا طيف اوتيسم توسط مراقبين بهداشتی (که به صورت دوره ای رشد و تكامل كودك را پايش مي كنند) شناسایی می شوند و پس از آن تست تکاملی اي اس كيو و سپس بیلی توسط کارشناس صورت می گیرد . در این آزمون ها کودک از نظر تکلم، توجه و ارتباط نمره پایینی کسب می نماید و به فوق تخصص مغز و اعصاب ارجاع می گردد .چنانچه در معاینه عصبی نکته غیر طبیعی که مطرح کننده بیماری های مغز و اعصاب باشد (میکروسفالی ، ماکرو سفالی، قيافه سندرمی، بیماری های متابولیک و…) یافت نگردد، کودک برای انجام تست (MCHAT  )
‎به روانپزشک ارجاع می شود.
‎روشهای درمانی اختلالات اوتیسم
‎در حال حاضر درمان اختصاصی موجود نیست. اما توانبخشی ذهنی به بهبود یادگیری، خلق و ارتباط این کودکان کمک زیادی می نماید.
‎بعضی از اقدامات شامل رفتاردرمانی، شناخت درمانی، بازی درمانی و موسیقی درمانی نیز کمک کننده هستند.
‎البته استفاده از سلول های بنیادی در مراحل اولیه است و فعلا کاربردی محسوب نمی شود.

‎توصیه های مفید به مراقبین کودک

‎• صبورباشید.
‎• براي آموزش ،برنامه ريزي كنيد.
‎• به رفتار خوب کودک پاداش دهید.
‎• خانه باید محل امنی برای کودک باشد تا از آسیب جسمانی جلوگیری شود.
‎• به رفتارهای غیر کلامی کودک توجه کنید.
‎• علت بدخلقی کودک را کاوش و پیدا نمایید.
‎• برای بازی و شادی، زمان بگذارید.
‎• به حساسیت های حسی (صدا، بو، نور و…) کودک توجه کنید.
‎• چنانچه علائم افسردگی، اضطراب و سایر بیماری ها در کودک ظاهر شد بایستی حتما با مشورت روانپزشک، درمان مناسب صورت بگیرد.
‎• درمان های دارویی با تجویز پزشک برای بهبود خلق کودک مفید هستند مانند آرام بخش ها. اما خودسرانه نباید استفاده شود چون عوارض خاص خود را دارند.

‎کلام آخر

‎بيماري اوتيسم طيفي از اختلالات را در بر ميگيرد كه اشكال اصلي در كلام و ارتباط اجتماعي است.پس از انجام اقدامات تشخيصي ، بايستي هرچه سريعتر توانبخشي آغاز گردد.در صورت بروز علائم دكر شده و شك به طيف اوتيسم به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه نمایید .

تومور سیستم عصبی در کودکان

آیا می دانید تومور سیستم عصبی چیست و چه علائمی دارد ؟

آیا از راه های درمان این بیماری آگاهی دارید ؟

امروزه بالا بردن سطح آگاهی برای شناخت بیماری ها امری اجباری شده است تا بتوان اقدامات پیشگیرانه و درماني را به موقع انجام داد . در این بخش ما به بررسی اجمالي تومور هاي سیستم عصبی در کودکان می پردازیم .

مقدمه

تومورهای سیستم عصبی شامل تومورهاي مغز ، نخاع و رشته هاي عصبي  ميشود و دومين بدخيمي شايع در دوران کودکی و نوجوانی محسوب ميشود. تومور هاي مغز به دو دسته اصلي  تقسیم می شوند :١- اولیه كه از مغز و بافت نگهدارنده آن منشا مي گيرند و٢- ثانویه كه از تومورهاي ساير اعضا بدن به مغز گسترش ويا به اصطلاح متاستاز صورت ميگيرد. تومور های اولیه مغز مانند آستروسيتوما شایع ترند و تومور های متاستاتیک مانند لوکمی و لنفوم نادرند .

مرگ و میر ناشی از این تومور ها به 30 درصد می رسد . امروزه به علت پیشرفت در تکنیک های جراحی مغز ، پرتو درمانی و شیمی درمانی ، امید به زندگی این بیماران افزایش یافته است .

علت

اگر چه علت تومور های سیستم عصبی ناشناخته است ، مطالعات نشان داده اند که جنسیت ، عوامل ارثی و خانوادگی و تابش پرتو های یونیزان به جمجمه در ایجاد تومور موثر بوده است .

شیوع

میزان بروز تومور مغز در دوران کودکی و نوجوانی حدود 47 مورد در هر یک میلیون کودک است . این میزان در سنین زیر 5 سال بالاتر بوده و به 52 مورد در هر میلیون کودک می رسد.

انواع تومور

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از صد نوع تومور اولیه مغز شناسایی شده که شایع ترین آن ها در سنین زیر 15 سال عبارتند از :

آستروسیتوما ، تومور های جنینی، گلیوم ، اپاندیموم ، کرانیوفارنژیوم ، تومور ژرم سل و …

علائم بالینی

بروز علائم تومور مغزی بستگی به محل تومور ، نوع تومور و سن بیمار دارد . چنانچه تومور عبور مایع مغزی نخاعی را مختل کند سبب می شود فشار داخل جمجمه افزایش یابد و بيقراري و سردرد ايجاد ميكند.. اگر بیمار علائمی مانند تغییر شخصیت و تفکر و يا اختلال تکلم پیدا کند ، تومور احتمالا کورتکس مغز به ویژه ناحیه فرونتال را گرفتار کرده است .

در کودکان تشخیص تومور مغزی ، معمولا به تاخیر می افتد زیرا علائم آن بسیار شبیه بیماری های معمول دوران کودکی است مثل استفراغ ، بی قراری و خواب آلودگی .

چنانچه سردرد ، تهوع ، استفراغ همراه با ورم عصب بینایی و یا اختلال تعادل باشد ، بیشتر تومور های قسمت های پایینی مغز مطرح می شود . سایر علائم در کودک و نوجوان مبتلا به تومور مغز عبارتند از تورتیکولی ( کج کردن سر و گردن به یک سمت ) ، تاری دید ، دوبینی و نیستاگموس ( حرکات لرزشی چشم ها به طور افقی و عمودی ) .

افراد مبتلا به تومور های قسمت های بالای مغز ، دارای علائمی مانند ضعف حرکتی ، تغییرات حسی ، تشنج و اختلال تکلم می شوند . در تومور های ساقه مغز اختلال حرکات چشمی، فلج اعصاب مغزی و نقایص عصبی مانند فلج نیمه بدن و افزایش رفلکس های وتری عمقی دیده می شود .

تشخیص

در هر کودک یا نوجوان با علائم بالینی ذکر شده باید به تومور سیستم عصبی مشکوک شویم . نکته مهم این است که همیشه تومور مغز یک اورژانس پزشکی محسوب می شود و باید فورا تصویربرداری مغز انجام شود .

در هر بیمار که تشخیص تومور مغزی توسط فوق تخصص مغز و اعصاب گذاشته شود باید فورا مشاوره جراحی مغز درخواست گردد و در اولین فرصت برای بیمار درمان شروع شود . معاینه چشم ( عصب بینایی و میدان دید ) همچنین ارسال آزمایشات مانند آلفا فیتو پروتئین ( در تومور ژرم سل ) بررسی مایع مغزی نخاعی ( برای ارزیابی گسترش سلول های تومور به مننژ ) تحت نظر پزشک انجام می شود .

درمان

درمان توسط يك تيم متشكل از جراح مغز ، فوق تخصص مغز و اعصاب و فوق تخصص خون و انکولوژی، نظارت و انجام ميشود. بسته به نوع تومور و محل آن و همچنین نظر تيم درمان،روش های درمانی مانند جراحی و برداشتن تومور ، شیمی درمانی و پرتو درمانی انجام می گیرد .

درمان دارويي ضد تشنج  ،بررسي بينايي ،شنوايي و توانبخشي نيز ضروري مي باشد .